Bijzonderheden
De naam Laurentius dankt de kerk aan de heilige Laurentius, aartsdiaken bij paus Sixtus II. De gehele kerk is een bezienswaardigheid. “De geschiedenis druipt van de muren”. In de buitenmuren zijn de sporen van de eeuwen terug te vinden.
De kerk van Kimswerd behoort tot de oudste kerken van Friesland, volgens sommigen is het zelfs de oudste. Als bouwtijd wordt de eerste helft van de 11de eeuw aangehouden. De toren is uit de 12de eeuw, het koor uit de 13de. Na een grote brand in 1515 werd de kerk herbouwd en werden schip en toren verhoogd. In de noordmuur is de hele geschiedenis van het gebouw af te lezen. Het is dan ook zeer de moeite waard even rond de kerk te lopen. Dan kan meteen even het timpaan (met unieke ‘Green Man’) boven de noordingang worden bekeken, een uniek stuk werk in rode Bremer zandsteen uit de vroege middeleeuwen.
Het meubilair is zeldzaam origineel en volledig en dateert in z’n geheel uit 1695 en werd geschonken door Ibella Ida van Tiara die met haar moeder en grootmoeder in een (te openen) grafkelder voor de preekstoel begraven ligt. Dit graf wordt al meer dan 300 jaar jaarlijks geïnspecteerd door de beheerders van de nalatenschap van de schenkster.
De preekstoel is voorzien van zeer fraai houtsnijwerk met vijf Bijbelse voorstellingen. Het koor was lange tijd afgesloten van het schip, maar sinds de laatste restauratie (2010 – 2012) is het weer (half) open. Op het koorhek heeft het fraai gerestaureerde “Tien-geboden-bord” een centrale plaats.
De ‘Herenbank’ in het centrum van de kerk is bekroond met het familiewapen van de familie Van Tiara – van Heemstra. Een grafzerk gemaakt door de Harlinger beeldhouwer Jacob Lous laat een voor die tijd (1614) unieke perspectief techniek zien. De prachtige nieuwe kleurrijke ramen in twee vensters werden in 2012 aangebracht.
Het orgel van de Laurentiuskerk te Kimswerd werd in 1857/1858 gebouwd door Willem Hardorff.
De preekstoel
Grafzerk
Het orgel
Ida van Tiara
Ibella Ida van Tiara werd in 1634 geboren als dochter van vaandrig Johannes van Tiara († 1638) en Ydt van Heemstra (1604-1650). Zij woonde in de zomer op de Heemstra State in Kimswerd en in de winter in Leeuwarden. Haar betekenis voor Kimswerd kreeg zij vooral na haar dood. De voogden kregen de verplichting om jaarlijks een bedrag van veertig carolusguldens aan de kerkvoogdij van Kimswerd af te dragen om daarmee het familiegraf van de familie Van Heemstra en de familiebanken van de familie Van Heemstra te onderhouden. Zij werd begraven naast haar moeder en grootmoeder in het familiegraf van de familie Van Heemstra welke in de kerk ligt, voor de preekstoel.
Het interieur is van 1696 en ook geschonken door Ida van Tiara. Het orgel dateert van 1857 en is gebouwd door Willem Hardorff. Verschillende restauraties hebben er voor gezorgd dat het kerkgebouw nog altijd in perfecte staat verkeert.
- 1883 grote restauratie van de muren
- 1958 restauratie van de toren
- 1998 restauratie van het dak
- 2010 restauratie van het interieur
Ida van Tiara
In december 2009 is de kerk overgegaan van de NH-gemeente naar de Stichting Laurentiuskerk.
De kerk blijft voor diensten beschikbaar. Bekijk de agenda voor een overzicht van de kerkdiensten in 2023.
HARDORFF ORGEL
Het orgel van de Laurentiuskerk te Kimswerd werd in 1857/1858 gebouwd door Willem Hardorff. Het is waarschijnlijk het eerste orgel in deze kerk, daar in oude kerkboeken van voor 1857 niets is aangetroffen betreffende een orgel of organist. Het front van het orgel te Kimswerd is vijfdelig en telt acht velden met pijpen. Het sluit nauw aan bij de fronten die van Dam in dezelfde tijd bouwde.
Bijzonder zijn de bazuinblazende engelen tussen de velden rechts en links van de middentoren. De beelden geloof, hoop en liefde sieren de orgelkas, waarbij in Kimswerd de liefde (en niet het geloof) in het midden staat.
Het orgel dat Hardorff voor Kimswerd maakte is nog geheel op traditionele wijze gebouwd, zeer degelijk en ambachtelijk. Het is royaal uitgevoerd met 19 sprekende stemmen, 11 op het Hoofdwerk en 8 op het Bovenwerk.
Bijzonder is dat het Bovenwerk waarschijnlijk twee tongwerken bezat, naast de Trompet op het Hoofdwerk. Het pedaal is aangehangen, zoals bij de meeste Friese dorpsorgels : de organist beheerste het pedaalspel toch niet voldoende.
In 1885 wordt het orgel hersteld door de fa. W.Hardorff en Zoon. Deze (schoon)zoon was J.F.Kruse die het bedrijf inmiddels had overgenomen. Als Kruse in 1907 komt te overlijden wordt het orgel verder onderhouden door de fa. Adema te Leeuwarden. Adema restaureerde het orgel in 1912. Toen zijn waarschijnlijk de beide (?) tongwerken (De Vox Huma en de Harmonica) verdwenen en vervangen door een Gamba 8 voet en een Voix Céleste, twee weke zachte registers, destijds zeer geliefd.
Wim Eppinga uit Britswerd restaureerde het orgel op zijn manier in 1964. Hij verving de strijkers uit 1912 door de registers Terts 1 3/5 voet en Quint 1 1/3 voet, breidde het (aangehangen!) pedaal uit en liet het orgel “Pruisisch blauw” verven. Ook kwam er een nieuwe (?) veel te grote windmachine. Gelukkig werden er verder geen veranderingen aangebracht, zodat het orgel nog zeer origineel is.
De firma Bakker en Timmenga voerde (in samenwerking met de firma Mense Ruiter) een grote restauratie uit in de jaren 2012 – 2013. De twee registers van Eppinga (die totaal niet aansloten bij het klankbeeld van de rest van het orgel) verdwenen weer om plaats te maken voor een originele Dulciaan van Willem Hardorff (herkomst onbekend) en een tweede tongwerk : een nieuwe doorslaande Vox Humana, nieuw gemaakt naar voorbeeld van de Vox Humana in het orgel van Hilaard.(van Dam 1873).
Omvang Pedaal : als vroeger : C – c’. (twee octaven). De orgelkast werd bij deze laatste restauratie zwart geverfd .
Dispositie (19 stemmen).
Hoofdmanuaal (I) C – f’
Prestant disc. 16’
Prestant 8′
Bourdon 16’
Baarpijp 8’
Holpijp 8’
Octaaf 4’
Roerfluit 4’
Quint 3’
Octaaf 2’
Mixtuur 3 – 4 st.
Trompet b/d 8’
Bovenwerk (II) C – f
Salicet 8’
Fluit douce 8’
Viola di Gamba disc. 8’
Prestant 4’
Fluit d’ amour 4’
Speelfluit 2’
Dulciaan 8’ (Hardorff, herkomst onzeker)
Vox Huma 8’ (doorslaand, nieuw 2013).
Octaaf 2’
Pedaal (C – c’)
Koppels : HW/BW en Ped./HW.
Otto Roelofsen
De kerk behoort tot één van de mooiste kerken van noord Nederland met een buitengewoon origineel, karakteristiek Fries kerkinterieur dat met bijzonder veel zorg is gerestaureerd. Beluister hier de Audiotour.
Van mei t/m september is de kerk dagelijks open
voor bezichtiging van 10.00 tot 17.00 uur.
De Laurentiuskerk van Kimswerd, een pronkstuk
Reinder Politiek, de schrijver van dit boek leidt al tientallen jaren mensen rond in de kerk. Daarbij vertelt hij niet alleen over de prachtige ornamenten en objecten in de kerk, maar ook over de historie van Kimswerd. Over rituelen rondom het begraven bijvoorbeeld, de riante erfenis van Ida van Tiara, het kistje met de oude munten of over de herkomst van het begrip ‘rijke stinkerds’.
In deze verzameling smakelijk vertelde verhalen is zijn grote kennis over de historie van Kimswerd en de Laurentiuskerk gebundeld.
Prijs: € 29,95
Adres kerk
Greate Pierwei 11
Kimswerd
E-mail: info@laurentiuskerkkimswerd.nl
Blijf op de hoogte
Secretariaat adres
Greate Pierwei 31
Kimswerd
Tetje Hogenhout-Politiek
Tel. 0517 - 64 17 66